Beechcraft XA-38 “Grizzly”

Autor Leszek Wieliczko

W 1942 roku dowództwo US Army Air Force ogłosiło zapotrzebowanie na nowy typ ciężkiego samolotu szturmowego kategorii A – Attack, przeznaczonego do atakowania silnie bronionych lub opancerzonych celów naziemnych i nawodnych. Jedną z pierwszych odpowiedzi na te wymagania był skonstruowany już w 1941 roku jednosilnikowy XA-32 firmy Brewster, ale jego opracowanie przedłużało się i nie doprowadziło do zadowalających rezultatów. W dalszej kolejności USAAF zainteresowały się więc projektami dwusilnikowych samolotów przedstawionymi przez firmy Hughes i Beech Aircraft, zamawiając w grudniu 1942 roku budowę dwóch prototypów przez każdą z nich.

Projekt firmy Hughes, dla którego najprawdopodobniej zarezerwowano wojskowe oznaczenie typu XA-37, bazował na poprzednich konstrukcjach tej wytwórni – ciężkich myśliwcach D-2 i D-5. Nie był jednak dalej rozwijany. Natomiast projekt firmy Beech, noszący oznaczenie fabryczne Model 28 i wojskowe XA-38, był oryginalną konstrukcją zaprojektowaną specjalnie dla spełnienia wymagań USAAF. Był to duży dwusilnikowy średniopłat wolnonośny o całkowicie metalowej konstrukcji, z zakrytymi kabinami dwuosobowej załogi, chowanym trójkołowym podwoziem z kółkiem ogonowym i usterzeniem z dwoma statecznikami pionowymi. Załogę tworzył pilot i radiooperator/strzelec, siedzący w oddzielnej kabinie blisko końca kadłuba i obsługujący uzbrojenie obronne. Do napędu maszyny wybrano dwa silniki gwiazdowe o dużej mocy typu Wright R-3350 “Cyclone” 18 – takie same, jak służące do napędu ciężkich bombowców Boeing B-29 “Superfortress”. Silniki umieszczono w gondolach na skrzydłach i wyposażono w dwubiegowe sprężarki oraz instalację wtrysku wody do cylindrów, dzięki czemu ich krótkotrwała moc bojowa mogła wzrosnąć z 2300 do 2440 hp. Problemem w okresie projektowania samolotu był tylko brak wystarczającej ilości tych silników. Z kolei w momencie, gdy silniki tego typu stały się łatwiej dostępne, samolot nie był już potrzebny Siłom Powietrznym.

W założeniu swoich twórców i zleceniodawców samolot miał służyć przede wszystkim do zwalczania silnie opancerzonych celów naziemnych (w tym czołgów, pojazdów pancernych i bunkrów) i nawodnych (w tym lekkich i średnich okrętów nawodnych i okrętów podwodnych), przede wszystkim przy użyciu broni strzeleckiej. W tym celu samolot uzbrojono w umieszczone w nosie kadłuba działo kalibru 75 mm typu T15E1. Dodatkowo samolot uzbrojony był w dwa stałe karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm w przodzie kadłuba oraz – do obrony własnej – w cztery takie same karabiny w dwóch zdalnie sterowanych obrotowych wieżyczkach strzeleckich (po dwa w każdej wieżyczce), umieszczonych na grzbiecie i pod kadłubem. Wieżyczki te były obsługiwane zdalnie przez strzelca, dysponującego zestawem celowników peryskopowych. Ponadto na czterech zewnętrznych zaczepach pod skrzydłami (dwóch pod centropłatem i dwóch pod zewnętrznymi częściami skrzydła) można było przenosić do 907 kg bomb (w tym bomby głębinowe) lub – zamiast bomb – także dodatkowe zbiorniki paliwa lub wytwornice dymu do stawiania zasłony dymnej. Jednak misje bombowe traktowane były drugoplanowo. Dzięki zastosowaniu silników o dużej mocy konstruktorzy firmy Beech zakładali, że samolot będzie odpowiadał wielkością średnim bombowcom, ale swoją zwrotnością i osiągami dorówna najlepszym ówczesnym myśliwcom.

Ze względu na czasowy brak silników typu R-3350, bardziej potrzebnych do napędu bombowców B-29, budowa dwóch prototypów XA-38, noszących wojskowe numery seryjne 43-14406 i 43-14407, rozpoczęła się dopiero w 1943 roku. Samolot otrzymał w wytwórni nazwę “Destroyer”, ale był bardziej znany pod swoją nieoficjalną nazwą “Grizzly”. Pierwszy prototyp oblatany został w dniu 5 (wg innych źródeł 7) maja 1944 roku przez pilota doświadczalnego firmy Beech Verne’a Carstena. W miejsce obrotowych wieżyczek strzeleckich zainstalowano czasowo ich drewniane makiety. Wkrótce pierwszy egzemplarz XA-38 poddano intensywnym próbom fabrycznym i poligonowym, np. w lipcu 1944 roku odbyły się próbne strzelania w powietrzu z działa kalibru 75 mm. Próby wypadły nadzwyczaj pomyślnie i w dniu 14 sierpnia 1945 roku prototyp przekazano do ośrodka badawczego USAAF w bazie Eglin Field na Florydzie. Dzień później Japonia podpisała akt kapitulacji i amerykańskie Siły Powietrzne zaczęły powoli tracić zainteresowanie samolotem XA-38.

W dniu 22 września 1945 roku oblatano jeszcze drugi prototyp “Grizzly”, ale było już jasne, że samolot nie zostanie przyjęty na uzbrojenie USAAF. Mimo doskonałych osiągów samolot powstał bowiem zbyt późno, a po zakończeniu wojny dowództwo USAAF straciło zainteresowanie samolotami kategorii Attack. Dalsze prace nad samolotami szturmowymi zostały przerwane, a do zadań atakowania celów naziemnych i wsparcia wojsk lądowych przeznaczono samoloty myśliwskie, myśliwsko-bombowe i bombowce taktyczne.

---

Dane taktyczno-techniczne:

Konstrukcja: dwusilnikowy dwumiejscowy średniopłat wolnonośny z zakrytymi kabinami załogi i trójkołowym chowanym podwoziem z kółkiem ogonowym. Usterzenie wolnonośne z podwójnymi statecznikami pionowymi. Konstrukcja całkowicie metalowa.

Wymiary

rozpiętość 20,45 m (wg innych źródeł 20,52 m)

długość 15,75-15,77 m

wysokość 5,33 m (wg innych źródeł 4,72 m)

powierzchnia nośna 58,15 m²

Masy

masa własna 10537-10578 kg (wg innych źródeł 10179 kg)

masa startowa 13563-13680 kg

masa startowa maksymalna 16480 kg (wg innych źródeł 15996 kg)

Osiągi

prędkość maksymalna 636 km/h na wysokości 6096 m

prędkość maksymalna 595 km/h na wysokości 5180 m

prędkość lądowania 158,5 km/h

prędkość wznoszenia 17,27 m/s na wysokości 0 m

czas wznoszenia na wysokość 6096 m – 11 minut 30 sekund

pułap 8840 m

zasięg 2575 km (wg innych źródeł 2615 km)

zasięg maksymalny (z dodatkowymi zbiornikami paliwa) 4667 km

Napęd: dwa 18-cylindrowe silniki gwiazdowe w układzie podwójnej gwiazdy, chłodzone powietrzem, typu Wright R-3350-43 “Cyclone” 18, z dwubiegowymi sprężarkami, o mocy startowej po 1715 kW (2300 hp, 2332 KM) każdy i krótkotrwałej mocy bojowej (z wtryskiem wody do cylindrów) po 1820 kW (2440 hp, 2474 KM) każdy, napędzające dwa 3-łopatowe metalowe śmigła przestawialne typu Hamilton Standard o średnicy 3,66 m

Uzbrojenie: jedno stałe działo kalibru 75 mm typu T15E1 w przodzie kadłuba (z zapasem 20 nabojów), dwa stałe karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm typu Browning M2 w przodzie kadłuba, dwa ruchome karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm typu Browning M2 w zdalnie sterowanej obrotowej wieżyczce strzeleckiej na grzbiecie środkowej części kadłuba, dwa ruchome karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm typu Browning M2 w zdalnie sterowanej obrotowej wieżyczce strzeleckiej pod środkową częścią kadłuba oraz bomby, bomby głębinowe lub inne wyposażenie (np. dodatkowe zbiorniki paliwa, wytwornice dymu itp.) o masie maksymalnej do 907 kg na czterech zewnętrznych zaczepach pod skrzydłami

Załoga: 2 osoby (pilot + radiooperator/strzelec)

Wytwórnia: Beech Aircraft Corporation, Wichita, Kansas, USA

Produkcja: 2 prototypy

Użytkownicy: USAAF