F+W Emmen C-3605 «Schlepp» o numerze C-547.       

W maju 1939 roku, gdy Szwajcarskie Siły Powietrzne wciąż posiadały dużą liczbę dwupłatowców, odbył się dziewiczy lot rodzimego, całkowicie metalowego jednopłatowca, który miał pozostać w użyciu przez prawie pięć dekad – jednego z najdłużej służących samolotów wojskowych w historii.

Zbudowany przez fabrykę EKW w Thun, około 50 km na południowy wschód od Berna i oznaczony jako prototypowy C-3601, dwumiejscowy samolot myśliwsko-bombowo-rozpoznawczy po raz pierwszy poleciał 12 maja 1939 roku. Ten pierwszy samolot, napędzany silnikiem Hispano-Suiza PS-HS-77 o mocy 850 KM, został wkrótce utracony w wypadku; zastąpił go C-3602 z silnikiem o mocy 1000 KM, który kontynuował program testowy.

Wybuch II wojny światowej doprowadził do pilnego zamówienia przez Szwajcarskie Siły Powietrzne 150 egzemplarzy C-3603, który miał mniejszą rozpiętość skrzydeł, z prostokątnymi końcówkami. Uzbrojenie C-36 składało się z jednego działka 20 mm, dwóch karabinów maszynowych 7,5 mm zamontowanych w skrzydłach, dwóch karabinów 7,6 mm obsługiwanych przez drugiego członka załogi siedzącego z tyłu i 200 kg bomb.

C-36 pozostawały w służbie w jednostkach bojowych do 1952 roku, kiedy to firma Farner z Grenchen przystosowała je do holowania celów. W tej roli samoloty nadal dobrze służyły, choć w połowie lat sześćdziesiątych zastanawiano się nad ich zastąpieniem. Jednak po przeanalizowaniu kosztów i porównaniu osiągów dostępnych konstrukcji (raczej z większym naciskiem na koszty) stwierdzono, że jedynym odpowiednim zamiennikiem będzie nowy, przebudowany C-3603.

W sierpniu 1968 roku odbył się pierwszy lot C-3605, kolejnej modyfikacji C-36 napędzanej turbiną Lycoming T-53-L7A. Wydłużenie nosa do wymagało dodania płetwy, zamontowanej centralnie na kadłubie pomiędzy dwoma statecznikami pionowymi. Dwadzieścia trzy C-3605, pomalowane w żółto-czarne barwy, służyły przez 19 lat bez poważniejszych wypadków; dopiero zwiększona awaryjność silników zmusiła je do wycofania w 1987 roku, kończąc 48-letni okres służby C-36.

Osiemnaście egzemplarzy C-3605, z których wszystkie miały niesprawne lub wymontowane turbiny, zostało sprzedanych na aukcji na lotnisku wojskowym Lodrino 12 grudnia 1987 roku. Samoloty miały nalot od 1734 godzin do 2321 godzin. Sześć z nich miało przywrócone stare silniki i były ponownie zdatne do lotu do końca 1992 roku.

Numer fabryczny 327, wyprodukowany 22.03.1944.  Na początku lat 50-tych używano go głównie jako samolotu treningowego do lotów nocnych. W 1953 r. FFA w Altenrhein (SG) i Farner w Grenchen przeprowadziły pierwszą przebudowę C-547 na holownik celu C-3603-1 “Schlepp”, wyposażony w wyciągarkę holowniczą SZW-52, wyprodukowaną przez G. Naef w Fischenthal. W 1969 r. rozpoczęto przebudowę na samolot C-3605 z nowym urządzeniem holowniczym i napędęm turbinowym Avco Lycoming typu T-53-L7A. W dniu 09.12.1971 r. C-547 był pierwszym samolotem, który został przejęty przez Zielfliegerkorps 5.

Na wspomnianej licytacji C-3605 z 12.12.1987 na lotnisku w Lodrino – Max Dätwyler († 2005) kupił C-547 za 10 000 franków szwajcarskich. Samolot był wycofany z eksploatacji i składowany w Ursenbach, Max Dätwyler zlecił firmie Ju-Air w Dübendorf w 1990 r. przebudowę samolotu do stanu pierwotnego czyli C-3603. Nowy właściciel był w stanie zakupić drugi kadłub z silnikiem (samolot C-494), z zastrzeżeniem, że te dwa samoloty zostaną połączone w zdolny do lotu C-3603 w najbliższej przyszłości. Silnik został wyremontowany do stanu “zero godzin” przez firmę Naef-Flugmotoren AG, natomiast płatowiec został gruntownie odrestaurowany i przywrócony do stanu pierwotnego przez mechaników firmy Ju oraz kilku wolontariuszy.  – przebudowa na C-3603 miała miejsce na początku lat 90. i zajęła około 3400 godzin pracy w firmie Ju-Air w Dübendorfie.

W tej oryginalnej konfiguracji samolot został ochrzczony mianem “Old Max”, stało się to po ukończeniu budowy 30.08.1991 r. podczas prezentacji dla zaproszonych gości. Kolejny dziewiczy lot samolotu odbył się 02.09.1991 r. w Zurych-Kloten z pilotem BAMF Ulrichem Häusermannem. Przez wiele lat był to jedyny na świecie sprawny samolot C-3603 (i nadal był w 2018 r. – z tego roku mam informacje) i latał z rejestracją cywilną HB-RBI dla stowarzyszenia Tell Air. Jego ostatni lot z lądowaniem na lotnisku Langenthal-Bleienbach (BE) odbył się 13.10.2003 r., po czym został wycofany z eksploatacji i wykreślony z rejestru szwajcarskiego 30.03.2010 r. Jednak ten rzadki, zbudowany w 1944 roku samolot pozostał u swojego właściciela Petera Dätwylera w hangarze firmy MDC Max Dätwyler AG na lotnisku Langenthal-Bleienbach. W listopadzie 2012 r. C-3603 został sprzedany miłośnikowi samolotów bojowych w Niemczech i przewieziony wraz z wieloma częściami zamiennymi do niemieckiej firmy Meier Motors GmbH w Bremgarten. Podczas kolejnego remontu kapitalnego nowy właściciel zlecił zainstalowanie podwójnego układu sterowania. W dniu 30 sierpnia 2013 r. samolot C-547 wystartował ponownie, tym razem jako D-FRBI z Bremgarten w południowych Niemczech.

Dzięki silnikowi Hispano-Suiza V-12Y51 wyremontowanemu przez Naef Flugmotoren AG w Dübendorfie (według SkyNews.ch, HS-51-12Y jest poprawnym oznaczeniem), oldtimer miał prawie nowy napęd. Kolejny nowy właściciel, Josua Arn, który zajmował wysokie stanowisko cywilne w UBS, kupił samolot w kwietniu 2014 r. i “uchronił” ten jedyny latający egzemplarz swojego typu przed wywozem do USA. Dzięki temu podpułkownik Lukas Meier, pilot śmigłowca w Szwajcarskich Siłach Powietrznych, jako jedyny pilot w historii latał w 2014r. samolotem C-3603 i mógł zademonstrować go z rejestracją D-FRBI i w oryginalnym malowaniu Szwajcarskich Sił Powietrznych na AIR14 PAYERNE (30.08.-07.09.2014).