Lotnictwo wojskowe Syjamu (cz. 2 – przed II wojną światową)

Autor – Jarosław B. Garlicki

[…] Zmiany ustrojowe i polityczne, do jakich doszło w burzliwych latach 1932-33, dość gruntownie zmieniły oblicze polityczne Syjamu. Do władzy doszła nowa elita, złożona z ambitnych, młodych oficerów skupionych wokół płk. Luang Phibun Songkhram. Ten chodzący po rebelii monarchistów w glorii bohatera narodowego trzydziestosześciolatek został 22 października 1936 roku mianowany Ministrem Obrony. Militaryzm – święcący wówczas na świecie triumfy – i w Syjamie stał się obowiązującą doktryną. Stale rosnąca rola permanentnie unowocześnianej i rozbudowywanej armii, składała realną władzę w ręce pnącego się szybko po szczeblach kariery Ministra Obrony.

Zmiana filozofii znalazła szybkie odzwierciedlenie w podejściu do lotnictwa. O ile za panowania Vajiravudha i Prajadhipoka (abdykował w 1935 roku na rzecz 9-letniego siostrzeńca Ananda Maidola) lotnictwo było rozwijane jako „manifest nowoczesności”, to za rządów Songkhrama stało się kluczowym komponentem sił zbrojnych.

Nowa polityka i – przede wszystkim – nowe fundusze pozwoliły na kontynuowanie programu modernizacji Królewskiej Służby Lotniczej (KSL). Program wdrażania nowego samolotu wielozadaniowego odbywał się bez przeszkód, zaś dowództwo lotnictwa wyraziło zainteresowanie nowocześniejszym wariantem samolotu myśliwskiego. Firma Curtiss zaoferowała bowiem model „Hawk” III z chowanym podwoziem i mocniejszym silnikiem Wright „Cyclone”, co znacząco podnosiło osiągi maszyny. Po decyzji o wprowadzeniu „Hawka” III jako standardowego typu samolotu myśliwskiego (starsze „Hawki” II miały służyć jako bombowce nurkujące), zamówiono z początkiem 1935 roku 24 egzemplarze. Kontrakt obejmował oczywiście także prawa do produkcji licencyjnej.

Realizacja umowy rozpoczęła się już w sierpniu tego samego roku, kiedy to z USA wypłynęło pierwsze 12 sztuk nowego typu samolotu myśliwskiego dla syjamskiego lotnictwa. Otrzymał on oficjalne oznaczenie Bin Khap Lai 10 (Samolot Myśliwski Typ 10). Wyposażono weń 3. Dywizjon Pościgowy z Kong Bin Noi 1 w Don Muang (zobacz przypis 1), gdzie zastąpił resztki sprawnych Nieuport Delage NiD-29C1. Maszyny drugiej partii dołączyły do swoich poprzedniczek w lutym 1936 roku.

Właśnie ze względu na dostawy nowego wyposażenia, przybywającego zarówno zza granicy, jak i produkowanego na miejscu na podstawie licencji, dowództwo Służby Lotniczej zdecydowało o utworzeniu nowych formacji. Powołano Kong Bin Noi 4, mające pełnić rolę skrzydła pościgowego, z bazą w Koke Khantiem. Personel i sprzęt pochodziły z Kong Bin Noi 1 – w tym przestarzałe NiD-29C1, jak i nowe Curtiss „Hawk” II. Kolejne skrzydło – Kong Bin Noi 5 – powstało w wyniku przekształcenia Szkoły Lotniczej Nr 2 w Prachuap Khiri Khan, na południu kraju. Do bombowo-rozpoznawczych dywizjonów nowej formacji trafiły początkowo wycofywane ze starszych jednostek Breguety 14.

W połowie 1936 roku stan posiadania Królewskiej Służby Lotniczej Syjamu przedstawiał się następująco:

40 Avro 504N
40 Breguet 14
36 NiD-29C1, SPAD VII i XIII
12 Curtiss „Hawk” II
24 Curtiss „Hawk” III
12 Chance Vought „Corsair”
oraz 6 innych typów (w tym: Boeing Model 100, Bristol „Bulldog”, Heinkel He 43 i „Paribatra”); razem około 170 sprawnych samolotów (zobacz przypis 2).

W 1936 roku do zakładów lotniczych w Bangsue (zobacz przypis 3) trafiło także zamówienie na pierwszą partię 25 licencyjnych Chance Vought V-93S „Corsair”. Jako że w magazynach syjamskiego lotnictwa leżały zakupione wcześniej 3 silniki Pratt & Whitney „Hornet” C i 12 Pratt & Whitney „Hornet” T2D1, postanowiono wykorzystać je do zabudowy w pierwszych licencyjnych maszynach. Dla tychże silników posiadano licencję na pierścienie Townenda, stąd różnią się one od późniejszych budowanych w Bangsue „Corsairów”. Kolejne maszyny napędzane przez Pratt & Whitney „Hornet” S5E (9 kupiono w 1936 roku i dalszych 34 szt. rok później) miały opływowy pierścień silnika o profilu NACA.

W 1937 roku zamówiono drugą partię 25 licencyjnych „Corsairów”, które ukończone zostały do października 1938 roku. Wszystkie 50 maszyn uzupełniło stany dywizjonów Kong Bin Noi 2 w Don Muang oraz zastąpiło całkowicie Breguety 14 w bombowym Kong Bin Noi 3 w Korat. Nowych „Corsairów” wystarczyło także na wyposażenie jednego pełnego dywizjonu bombowo-rozpoznawczego w nowym Kong Bin Noi 5 – drugi dywizjon tego skrzydła wciąż latał na „nieśmiertelnych” Breguetach 14.

Zwiększone zamówienia wymusiły rozbudowę zakładów lotniczych w Bangsue – wzniesiono nowe budynki, sprowadzono większą ilość nowoczesnych maszyn. Część produkcji wróciła z powrotem do Don Muang – w Bangsue w dalszym ciągu powstawały kadłuby i silniki, jednakże montaż i testy silników odbywały się w nowym miejscu. Po rozbudowie i modernizacji zakłady mogły budować do 25 samolotów rocznie.

Planując dalsze serie budowanych licencyjnie płatowców KSL zamówiła kolejne partie silników, m.in. 45 Wright „Cyclone” w 1937 roku i 24 Pratt & Whitney „Hornet”, dostarczone między czerwcem 1938 roku a grudniem 1939 roku, po czym prawdopodobnie jeszcze 20 dalszych „Hornet” S5E.

W 1938 roku zamówiono pierwszą serię 25 licencyjnych myśliwców „Hawk” III. Miały one nieco bardziej skomplikowaną technologicznie budowę niż „Corsairy”, a i w dostarczonej dokumentacji znalazły się drobne nieścisłości. Wpłynęło to na opóźnienie w dostawach. Jednakże do połowy 1939 roku uporano się z większością problemów, tak że do grudnia 1939 roku zdołano przekazać lotnictwu wszystkie zamówione maszyny. Najpierw dostarczono je do 2. Dywizjonu Pościgowego Kong Bin Noi 1, który swoje „Hawki” II przekazał w lutym 1940 roku do Kong Bin Noi 4. Następne „Hawki” III pozwoliły na utworzenie drugiego dywizjonu pościgowego Kong Bin Noi 4 (trzeci dywizjon tego skrzydła planowano utworzyć w późniejszych miesiącach 1940 roku i wyposażyć w licencyjne „Hawki” drugiej serii).

Pod koniec 1939 roku lotnictwo zamówiło drugą serię 25 „Hawków” III i nieco później kolejną, trzecią już serię „Corsairów”, tym razem liczącą 50 sztuk.

Od początku lat trzydziestych wyżsi oficerowie sztabu lotnictwa planowali wprowadzenie do służby samolotu bombowego dalekiego zasięgu, o znacznym udźwigu bomb. Z zapytaniem na ten temat zwrócono się do przedstawiciela firmy Curtiss-Wright już w 1932 roku, zaś w 1934 roku skrystalizowano plan zakupu 12 takiego rodzaju maszyn. Jednakże dopiero wraz ze wzrostem nakładów budżetowych na cele wojskowe możliwym stało się zrealizowanie tego celu. W założeniu miał to być bombowiec zdolny do przeniesienia 2000 funtów (ok. 900 kg) bomb na odległość ponad 400 mil z prędkością około 200 mil na godzinę.

I tym razem po porównaniu ofert francuskich, brytyjskich i amerykańskich, zdecydowano się na zakup konstrukcji z USA. Samolot Martin B-10, szeroko stosowany przez US Army Air Corps, zapewniał dostateczne osiągi, a ponadto do jego napędu służyły silniki Wright „Cyclone”, jakie stosowano w syjamskich „Hawkach” II i III. Wersja eksportowa Martina B-10, oznaczona jako Martin 139W, została udostępniona do sprzedaży w lipcu 1936 roku. Rząd Królestwa Syjamu już wkrótce potem zakupił za sumę 625000 dolarów (z tej kwoty 137707 dolarów pochodziło z datków publicznych) 6 egzemplarzy oznaczonych Martin 139WSM z silnikami Wright „Cyclone” GR-1820-G3.

Od jesieni tegoż roku trzech oficerów KSL śledziło w Baltimore budowę nowych samolotów. Ukończono je w kwietniu 1937 roku i przed wyekspediowaniem oblatano. W Syjamie otrzymały one oznaczenie Bin Thing Rabut 3, czyli Samolot Bombowy Typ 3 i po zmontowaniu przydzielono do nowo utworzonego dywizjonu bombowego Kong Bin Noi 2 w Don Muang. Niestety już 7 lutego 1938 roku podczas lądowania ciężko uszkodzona została maszyna pilotowana przez szefa sztabu Group Captain Luang Kach Songkhram.

12 kwietnia 1937 roku (zobacz przypis 4) syjamskie lotnictwo wojskowe stało się samodzielnym, niezależnym od armii, rodzajem sił zbrojnych, podległym bezpośrednio Ministerstwu Obrony. Od tego momentu zmieniono też jego nazwę – Królewska Służba Lotnicza przekształciła się w Królewskie Syjamskie Siły Powietrzne (KSSP).

Zmiany objęły także umundurowanie i system stopni wojskowych. Do tej pory syjamscy lotnicy używali rang armii lądowej i jej mundurów w kolorze khaki. Od 3 stycznia 1937 roku wprowadzono natomiast niebieskie mundury i system stopni wzorowany na brytyjskim Royal Air Force. W tym dniu lotnictwo syjamskie liczyło 116 oficerów, z których 4 otrzymało stopnie Group Captain (w tym dowódca lotnictwa płk. Phra Vechayan Rangsarit i szef sztabu płk. Luang Kach Songkhram), 2 Wing Commander, 10 Squadron Leader, 25 Flight Lieutenant, 21 Flying Officer i 54 Pilot Officer (taki system rang obowiązuje do dnia dzisiejszego).

W pierwszych dniach kwietnia 1938 roku dowództwo KSSP zorganizowało pokazy lotnicze w celu zaprezentowania społeczeństwu nowo zakupionego sprzętu, jak i możliwości bojowych lotnictwa. Pierwszego dnia udostępniono ekspozycję stałą samolotów w bazie Don Muang, otwartej dla wszystkich zwiedzających. Dzień później przewidziano prezentację oficjalną – premier, minister obrony i inni członkowie gabinetu, jak też przedstawiciele korpusu dyplomatycznego mieli możliwość podziwiania 8 Curtiss „Hawk” II, 12 Curtiss „Hawk” III, 60 „Corsairów”, 5 Martin 139W i 4 Avro 504N na ziemi, a następnie grupowego przelotu 20 „Hawków”, 5 Martinów i 30 „Corsairów”. Ceremonię zakończyły pokazy akrobacji myśliwców oraz indywidualne loty „Corsairów” i Martinów z dostojnikami na pokładzie.

Najbardziej emocjonujące chwile zaplanowano na trzeci – ostatni dzień pokazów. Około 40000 widzów przyglądało się symulowanemu rajdowi bombowemu na Bangkok (pierwszy tego typu pokaz miał miejsce 2 września 1935 roku – jednak na dużo mniejszą skalę). Do nalotu wystartowało 5 Martin 139W. Po nich na dźwięk syren alarmowych poderwało się 9 „Hawków”. Myśliwcom udało się „strącić” jednego z agresorów. cztery pozostałe bombowce kontynuowały nalot na miasto bronione ogniem baterii przeciwlotniczych. „Eksplozje bomb” „zniszczyły” dwa budynki – do akcji mogły wkroczyć służby medyczne i straż pożarna.

Pokazy udały się wspaniale. Niestety podczas przygotowań siły powietrzne poniosły dotkliwą stratę – 18 marca rozbił się, grzebiąc pilota, Curtiss „Hawk”.

Można ocenić, że „air show” z kwietnia 1938 roku zakończył kolejną fazę w rozwoju syjamskiego lotnictwa wojskowego. Po czterech latach intensywnych starań zbudowano funkcjonalne siły powietrzne. Pomimo to wciąż rodziły się wątpliwości, czy zdoła ono przeciwstawić się potencjalnym agresorom. Zagrożenia wciąż upatrywano w ewentulanym starciu lądowym kolonialnych mocarstw, jak i inwazji od strony morza. Marynarka wojenna Syjamu wciąż nie stanowiła liczącej się siły morskiej, tak więc lotnictwo musiało przejąć lwią część odpowiedzialności za obronę wybrzeża.

JESZCZE WIĘCEJ SAMOLOTÓW

Następny etap modernizacji rozpoczęto jednakże od zakupu nowoczesnych samolotów myśliwskich. Sprzyjał temu dalszy wzrost nakładów finansowych na cele militarne (do 30 mln bahtów, czyli około 13,2 mln dolarów rocznie od 1939 roku). W grudniu 1938 roku stanowisko premiera objął generał major Luang Phibun Songkhram. W utworzonym przez niego gabinecie na 25 ministrów 15 było wojskowymi. Po raz pierwszy także lotnicy mieli swojego przedstawiciela w rządzie. Premier i jednocześnie minister obrony mianował na stanowisko ministra rolnictwa Group Captain Phra Vechayan Rangsarit, zaś Group Captain Luang Kach Songkhram został ministrem bez teki. Zaszłe zmiany ugruntowały dominację wojskowych w państwie i militaryzmu jako wiodącej doktryny politycznej.

Wiosną 1938 roku KSSP zamówiły 12 samolotów Curtiss „Hawk” 75N. Z tym typem maszyny miał okazję zapoznać się już rok wcześniej major Perm Limpiswaadi z Departamentu Technicznego syjamskiego lotnictwa. Poza tradycyjną, dobrą współpracą z firmą Curtiss, maszyna ta wydawała się spełniać oczekiwania syjamskich pilotów, zarówno pod względem osiągów, jak i wszechstronności. Oprócz silnego uzbrojenia w postaci 2 km Vickers 8 mm zabudowanych w kadłubie i 2 podskrzydłowych działek Madsen 20 mm, Curtiss 75N mógł zabrać 10 bomb 30-funtowych albo 6 50-funtowych albo centralnie podczepioną bombę 500-funtową.

Curtiss Airplane Division zrealizowało syjamskie zamówienie na jesieni 1938 roku, tak że na przełomie listopada i grudnia maszyny mogły zostać załadowane na statki. Do Bangkoku dotarły w dniach 17 stycznia i 9 lutego 1939 roku. Nadano im oznaczenie Bin Khap Lai 11 (Samolot Myśliwski Typ 11) i po zmontowaniu oraz próbach w locie przydzielono do 3. Dywizjonu Pościgowego Kong Bin Noi 1 w Don Muang. Dotychczas używane przez jednostkę „Hawki” III rozdzielono pomiędzy dwa pozostałe dywizjony skrzydła. Przesiadka na nowoczesny typ samolotu nie obyła się niestety bez ofiar – 22 marca, podczas lotu nurkowego z pułapu 12 tys. stóp, pilot utracił kontrolę nad sterami. Maszyna wbiła się w ziemię, zabijając na miejscu dzielnego lotnika.

Wraz z zamówieniem na szybki samolot myśliwski rozpoczeto poszukiwania szybkiego bombowca. Po raz pierwszy od wielu lat zainteresowania syjamskiego lotnictwa zwróciły się w stronę Europy. Wybrano samolot Bristol „Blenheim” Mk I, zdecydowanie szybszy od dostojnych Martinów, ale zabierający mniejszy ładunek bomb. Zamówienie opiewało na 6 „Blenheimów” i 3 treningowe dwusilnikowe Airspeed „Oxford” Mk I. Początkowo Ministerstwo Lotnictwa Wielkiej Brytanii odmówiło sprzedaży swoich najnowszych dwusilnikowych maszyn szkolnych, proponując w zamian nieco starszy model Airspeed „Envoy”. Dopiero po zdecydowanych naleganiach strony syjamskiej wyrażono zgodę na sprzedaż „Oxfordów”. Bombowce miały zostać dostarczone w listopadzie lub grudniu 1939 roku. Jednakże z początkiem tego roku KSSP zmieniły zamówienie na wersję Mk IV. Starano się także o zakup 3 do 9 samolotów Avro „Anson” Mk I. Wybuch wojny zniweczył powyższe plany. W październiku 1939 roku Brytyjczycy poinformowali o całkowitym wstrzymaniu realizacji jakichkolwiek transakcji eksportowych.

Zgodnie z lansowaną doktryną zwalczania zagrożenia od strony morza, KSSP zmuszone zostały do wyboru wiosną 1939 roku nowego typu lekkiego samolotu bombowego, posiadającego zdolność ataku w locie nurkowym. Wśród modeli, które miały zastąpić „szturmowe” „Corsairy”, znalazły się modele dotychczasowych dostawców: Curtiss Model 77, czyli eksportowa odmiana używanego przez US Navy SBC-4 „Helldiver” oraz oferowany przez Vought-Sikorsky Division Vought V-156, także stosowany przez US Navy jako SB2U-2 „Vindicator”. Strona tajska interesowała się także przez krótki okres brytyjskim Blackburn „Skua” Mk I. Innym interesującym, choć nieco egzotycznym pomysłem, było zapytanie władz syjamskich o możliwość konwersji myśliwskiego „Hawka” 75A (wariant z chowanym podwoziem) do… dwumiejscowego lekkiego samolotu bombowego, uzbrojonego dodatkowo w 2 działka Madsen, 2 ruchome km w tylnej kabinie… i zdolnego zabrać 1000-funtową bombę. Przedstawiciel Curtiss-Wright odpowiedział, że Curtiss „Hawk” 75A w żądanej wersji nie byłby w stanie udźwignąć 1000-funtowego ładunku bomb, poza tym koszty budowy niewielkiej serii byłyby ogromne.

Ostatecznie wybrano ofertę jeszcze innego producenta. North American Aviation wprowadził właśnie na rynek lekki samolot bombowy NA-44, będący rozwinięciem linii samolotu treningowego NA-16 (tej, z której wyrósł kilka lat później szeroko znany AT-6 „Texan”). Ten nowoczesny dolnopłat z chowanym podwoziem, o całkowicie metalowej strukturze, idealnie nadawał się dla celów KSSP, przewyższając niemalże pod każdym względem dotychczasowych konkurentów. Firma oferowała także jednomiejscowy samolot myśliwski NA-50, także wywodzący się z tej samej linii konstrukcyjnej.

Propozycja koncernu North American zapewniała syjamskiemu lotnictwu wyposażenie w nowoczesne, o znakomitych osiągach samoloty, charakteryzujące się jednocześnie stosunkowo prostą budową. Dodatkowym atutem była niższa cena obu modeli.

Z początkiem lata 1939 roku Królewskie Tajskie Siły Powietrzne (KTSP – w czerwcu 1939 roku na wniosek premiera zmieniono nazwę państwa na Tajlandia, czyli „kraj wolnych ludzi”) przedstawiły wstępną ofertę zakupu 12 egzemplarzy NA-50 i 12 NA-44. Negocjacje ciągnęły się jeszcze przez kilka tygodni. Strona amerykańska zobowiązywała się do zmodernizowania zakładów lotniczych w Bangsue, tak aby mogły one produkować na licencji nie tylko NA-44 i NA-50, ale także protoplastę całej rodziny treningowy NA-16. Warunkiem był zakup co najmniej 12 maszyn każdego modelu. Pomimo palącej potrzeby wprowadzenia nowoczesnego samolotu szkolnego, KTSP skoncentrowały się na nie mniej pilnych zakupach sprzętu bojowego. Ostatecznie 30 listopada podpisano umowę sprzedaży 10 NA-44, 6 NA-50 i praw do produkcji licencyjnej. W tajskiej wersji samolot myśliwski nosił oznaczenie NA-68 i był uzbrojony w 4 km 8 mm (po 2 w kadłubie i w skrzydłach) oraz 2 działka Madsen 20 mm. Ponadto napędzana silnikiem Wrigt „Cyclone” R-1820-76 maszyna mogła zabrać ładunek do 500 funtów bomb. Tajski „bombowiec szturmowy”, oznaczony jako NA-69, uzbrojono łącznie w 5 km i zabierał do 900 funtów bomb. Dostarczenie nowych nabytków planowano na jesień 1940 roku. Myśliwce NA-68 miały trafić do Kong Bin Noi 1, zaś NA-69 do Kong Bin Noi 2. Wycofane „Hawki” i „Corsairy” przekazano by do szkolnictwa.

Do realizacji kontraktu jednakże nie doszło – wobec narastającego napięcia pomiędzy Tajlandią a Francuskimi Indochinami, zagrażającego wybuchem otwartego konfliktu, rząd USA nałożył embargo na realizację dostaw wojskowych. Statek wiozący bombowe NA-69 zatrzymano w Manili, gdzie 10 października 1940 roku zostały wcielone pod oznaczeniem A-27 do 4th Composite Group US Army Air Corps na Filipinach. Dziewięć dni później zarekwirowano 6 NA-68, oczekujących w Kalifornii na transport. Latały one w USA jako P-64, służąc do szkolenia pilotów myśliwskich.

W 1938 roku ujawniła się nowa konieczność wprowadzenia nowego typu maszyny. Ze względu na gwałtowną rozbudowę sił powietrznych, część baz zlokalizowano w dużej odległości od Bangkoku. Wobec kiepskiej sieci dróg, często dodatkowo nieprzejezdnych z powodu warunków atmosferycznych, niezbędnym stało się zakupienie niewielkiej maszyny komunikacyjnej. I tym razem zakup zrealizowano w Stanach Zjednoczonych. Kupione 3 samoloty Fairchild 24J i 2 Rearwin Model 8500 „Sportster” (zobacz przypis 5) otrzymały odpowiednie syjamskie oznaczenia: Samolot Komunikacyjny Typ 1 i Typ 2, czyli Bin Tit Taw 1 i Bin Tit Taw 2.

Stan posiadania maszyn łącznikowych uzupełniono kupując w 1940 roku dalszych 10 egzemplarzy Fairchilda, tym razem w nieco nowocześniejszej wersji Fairchild 24W40. Były to ostatnie amerykańskie samoloty dostarczone Tajlandii przed II wojną światową.

Przepaść powstająca między nowoczesnymi maszynami bojowymi a służącymi do szkolenia wiekowymi Avro 504N, rosła nieustająco. Wobec priorytetów na zakup środków walki, władze syjamskiego lotnictwa postanowiły doraźnie załatać tę lukę, adoptując „Corsaira” jako samolot szkolny (zobacz przypis 6). W tym celu w pierwszej połowie 1939 roku zamówiono i zbudowano w zakładach w Bangsue 10 maszyn, napędzanych znacznie słabszym, bo o mocy 235 KM silnikiem Wrigt R-760 „Whirlwind”. Przesunięcie środka ciężkości płatowca, przez zabudowanie lżejszej jednostki napędowej wymusiło wstawienie dodatkowej sekcji kadłuba. Zastosowano także nowe dwułopatowe, metalowe śmigło Hamilton-Standard.

O ile w intensywnie rozrastających się siłach powietrznych Tajlandii jakoś załatwiono problem dostaw sprzętu, tak nieustanną bolączką był brak wykwalifikowanej kadry technicznej. Eskadry samolotów jednosilnikowych miały najwyżej jednego lub dwóch wykwalifikowanych mechaników, maksymalnie do 6 na dywizjon. Ta liczba wystarczała do bieżącego utrzymywania maszyn, jednak już każdy poważniejszy przegląd lub nawet drobna usterka wymagały odesłania maszyny do warsztatów lotniczych w Bangsue. Oczywiście w jaskrawy sposób odbijało się to na gotowości operacyjnej tajskich sił powietrznych.

Ten kłopot dotyczył personelu latającego. Od 1933 roku podległa Kong Bin Noi 1 Szkoła Lotnicza przyjmowała zaledwie 10 ludzi na dwuletni kurs pilotażu. Szkolenie odbywało się początkowo na samolotach Avro 504N, po czym kandydaci przechodzili do pilotowania treningowych „Corsairów”, a następnie Heinkla, „Bulldogów” i Boeinga, wciąż pozostających w aktywnej służbie. Ostatnim etapem kształcenia był pobyt w szkole strzeleckiej, wciąż prowadzonej przez Kong Bin Noi 5 w Prachuap Khiri Khan, gdzie wykorzystywano stare Breguety 14.

Szybki rozwój i modernizacja KTSP wymusiły zmiany także na tym odcinku działalności. W sierpniu 1939 roku Szkoła Lotnicza wydzielona została z Kong Bin Noi 1 i przekształcona w niezależną strukturę z dwoma dywizjonami – podstawowego i zaawansowanego pilotażu. Do końca 1940 roku spodziewano się wyszkolić już 20 oficerów, aby od roku następnego przyjmować po 25 kandydatów rocznie. Docelowo planowano szkolić 40-50 lotników, ale ten poziom udało się osiągnąć dopiero w 1942 roku.

Przekształcenia dotknęły również zakłady lotnicze w Bangsue. Nowoutworzony Departament Techniczny Lotnictwa podzielono na 4 sekcje, z których:

Nr 1 w Bangsue – zajmowała się pracami eksperymentalnymi, oblatywaniem i wytycznymi eksploatacji;

Nr 2 – obejmowała same zakłady lotnicze w Bangsue i odpowiedzialna była za produkcję i ostateczny montaż płatowców; zatrudniająca już ok. 700 pracowników fabryka mogła wytwarzać do 25 samolotów rocznie;

Nr 3 w Don Muang – powierzono jej przeglądy i naprawy samolotów i wreszcie

Nr 4, czyli magazyn części zamiennych.

Intensywna rozbudowa potencjału militarnego syjamskiego lotnictwa przebiegała zasadniczo zgodnie z założeniami. W marcu 1939 roku w linii znajdowało się 113 samolotów, a dalszych 37 pozostawało w rezerwie – 48 myśliwców, 6 dwusilnikowych bombowców i 86 samolotów bombowo-rozpoznawczych, w 13 dywizjonach. Docelowo dywizjon samolotów jednosilnikowych miał posiadać 9 maszyn w I linii i 3 dalsze w rezerwie, jednakże wiele jednostek – zwłaszcza z odległych baz – miało na swoim stanie najwyżej 10.

Struktura jednostek operacyjnych Królewskich Syjamskich Sił Powietrznych w marcu 1939 roku przedstawiała się następująco:

Kong Bin Noi 1 (Don Muang) – skrzydło myśliwskie: 1 dywizjon Curtiss „Hawk” 75N, 2 dywizjony Curtiss „Hawk” II i III;

Kong Bin Noi 2 (Don Muang) – bombowe: 3 dywizjony „Corsairów”, 1 dywizjon Martin 139W;

Kong Bin Noi 3 (Korat) – bombowe: 2 dywizjony Chance Vought „Corsair”, 1 dywizjon Breguet 14;

Kong Bin Noi 4 (Koke Khantiem) – myśliwskie: 1 dywizjon Curtiss „Hawk” III;

Kong Bin Noi 5 (Prachuap Khiri Khan) – rozpoznawcze: 1 dywizjon Chance Vought „Corsair” i 1 dywizjon Breguet 14.

NADCIĄGA NOWA WOJNA

Chmury gromadzące się nad Europą wzbudzały niepokój również w tak odległych rejonach świata. Już 31 sierpnia 1939 roku postawione w stan gotowości KTSP rozpoczęły regularne patrole granic i wybrzeża. Pomimo deklarowanej już 5 września neutralności, Królestwo po raz kolejny zwiększyło swoje wydatki obronne, które w roku następnym sięgnęły 24% budżetu.

W lutym 1940 roku po kilku miesiącach gorączkowych starań, Królewskie Tajskie Siły Powietrzne mogły zaprezentować swoje odmienione oblicze. Niektóre jednostki przebazowano na nowe lotniska, ze względu na konieczność wzmocnienia prowincjonalnych garnizonów (Kong Bin Noi 2 – poza dywizjonem Martinów, które pozostały w Don Muang, ze względu na dłuższe pasy startowe), inne formacje przygotowywały się do przyjęcia nowego wyposażenia (jeden z dywizjonów „Corsairów” Kong Bin Noi 2 podporządkowano Kong Bin Noi 3, co pozowliło na wycofanie ostatnich Breguetów). Powstał także dodatkowy dywizjon myśliwski.

Organizacja Królewskich Tajskich Sił Powietrznych w lutym 1940 roku:

Kong Bin Noi 1 (Don Muang) – skrzydło myśliwskie: 1 dywizjon Curtiss „Hawk” 75N, 2 dywizjony Curtiss „Hawk” III;

Kong Bin Noi 2 (Koke Khantiem) – bombowe: 2 dywizjony Chance Vought „Corsair”, 1 dywizjon Martin 139W w Don Muang;

Kong Bin Noi 3 (Korat) – bombowe: 3 dywizjony „Corsairów”;

Kong Bin Noi 4 (Koke Khantiem) – myśliwskie: 1 dywizjon Curtiss „Hawk” II i 1 dywizjon Curtiss „Hawk” III;

Kong Bin Noi 5 (Prachuap Khiri Khan) – rozpoznawcze: 1 dywizjon Chance Vought „Corsair” i 1 dywizjon Breguet 14;

Szkoła Lotnicza (Don Muang) – dywizjon podstawowego pilotażu (Avro 504N, treningowe „Corsairy”) i dywizjon zaawansowanego pilotażu („Corsair” i „Hawk” III).

Wojna nadciągała także nad Południowo-Wschodnią Azję. Agresywny militaryzm ekipy Luang Phibun Songkhrama znalazł ujście w dążeniach do odzyskania prowincji zagarniętych przez Francję na początku XX wieku. Licząc na bezsilność upokorzonego w Europie mocarstwa rząd Tajlandii zdecydował się jesienią 1940 roku na rozpoczęcie działań zbrojnych. […]

---

Przypisy:

(1) Kong Bin Noi (Skrzydła Lotnicze) wprowadzono w 1933 roku, w miejsce dotychczasowych Kong Bin Yai (Grup Lotniczych). 

(2) samoloty te nosiły w Syjamie następujące oznaczenia: Avro 504N – Bin Fuk Hat 4 (Samolot Szkolny Typ 4), Breguet 14 – Bin Thing Rabut 1 (Samolot Bombowy Typ 1), „Paribatra” – Bin Thing Rabut 2 (Samolot Bombowy Typ 2), SPAD VII i XIII – Bin Khap Lai 3 (Samolot Myśliwski Typ 3), Nieuport Delage NiD-29C1 – Bin Khap Lai 4 (Samolot Myśliwski Typ 4), Bristol „Bulldog” – Bin Khap Lai 6 (Samolot Myśliwski Typ 6), Boeing Model 100 – Bin Khap Lai 7 (Samolot Myśliwski Typ 7), Heinkel He 43 – Bin Khap Lai 8 (Samolot Myśliwski Typ 8), Curtiss „Hawk” II – Bin Khap Lai 9 (Samolot Myśliwski Typ 9), Chance Vought V-93 „Corsair” (używane w wersjach bombowo-rozpoznawczej V-93S i szturmowej V-93SA) – Bin Jaw Thing 1 (Samolot Szturmowy Typ 1).

(3) ang. Aeronautical Service Workshops (Warsztaty Służby Lotniczej), zwane w skrócie ASW. 

(4) wg innych źródeł 9 kwietnia 1937 roku. 

(5) wg innych źródeł były to samoloty w wersji Model 9000KRT „Sportster” Deluxe. 

(6) w tej wersji samolot nosił oficjalne oznaczenie syjamskie Bin Fuk Hat 5 (Samolot Szkolny Typ 5, w skrócie B.F.5). 

wszystkie przypisy: Leszek A. Wieliczko
(na podstawie artykułu J. B. Garlickiego „Historia lotnictwa wojskowego
Królestwa Tajlandii w latach 1912-1945″, cz. 1, 2 i 3 oraz innych źródeł)

Dopisek Jacek Wilczyński – Pozwoliłem sobie uzupełnić tekst Jarka znalezionymi w internecie zdjęciami dotyczącymi tematu artykułu.