VL „Pyörremyrsky” – FINLANDIA

Autor Leszek Wieliczko (dawna strona Samoloty 1,5)

Pod koniec 1942 roku piloci fińscy zaczęli meldować o pojawieniu się na froncie nowych i bardzo groźnych sowieckich myśliwców Ławoczkin Ła-5, przewyższających swoimi osiągami wszystkie samoloty używane wówczas przez Ilmavoimat. Zaniepokojone tym faktem władze Finlandii i dowództwo fińskiego lotnictwa wojskowego (Ilmavoimat Esikunta) podjęły natychmiastowe działania zmierzające do poprawienia kiepskiej sytuacji sprzętowej własnych sił myśliwskich. Rozpoczęto negocjacje z Niemcami na temat dostarczenia do Finlandii nowoczesnych samolotów myśliwskich Messerschmitt Bf 109G, a jednocześnie podjęto decyzję opracowania własnego samolotu myśliwskiego o wysokich osiągach i nowoczesnej konstrukcji, zdolnego do przeciwstawienia się wzrastającej potędze sowieckiego lotnictwa.

Zlecenie na opracowanie projektu nowego samolotu myśliwskiego dla fińskiego lotnictwa wojskowego i budowę dwóch prototypów do prób państwowe zakłady lotnicze Valtion Lentokonetehdas (VL) w Tampere otrzymały w dniu 26 listopada 1942 roku. Wstępne prace projektowe rozpoczęły się na wiosnę 1943 roku, a głównym autorem projektu został inżynier Torsti R. Verkkola, od początku 1943 roku pełniący funkcję szefa zespołu konstrukcyjnego zakładów VL. W tym czasie na wyposażenie dywizjonów myśliwskich Ilmavoimat zaczęły wchodzić niemieckie samoloty Bf 109G-2, ale większe nadzieje wiązano z rozwojem rodzimej konstrukcji.

Prace przy budowie prototypu samolotu nazwanego „Pyörremyrsky” (= Trąba Powietrzna) przebiegały jednak bardzo wolno i zostały na pewien czas całkowicie wstrzymane po podpisaniu przez Finlandię rozejmu ze Związkiem Sowieckim 4 września 1944 roku. Nowy myśliwiec opracowano na bazie doświadczeń uzyskanych przy budowie dość udanego, ale mającego złą opinię myśliwca „Myrsky”. Był to dolnopłat wolnonośny o eleganckiej sylwetce i mieszanej konstrukcji, napędzany niemieckim silnikiem rzędowym typu Daimler-Benz DB 605AC. Skrzydła miały konstrukcję drewnianą, podobnie jak tylna część kadłuba. Przednią część kadłuba wykonano natomiast jako kratownicę z rur stalowych z pokryciem duralowym. Lotki i stery miały konstrukcję metalową z płóciennym pokryciem. Podwozie z kołami głównymi o rozstawie blisko 3 metrów zapewniało myśliwcowi dużą stabilność podczas kołowania, rozbiegu i dobiegu po wylądowaniu. Samolot wyposażono w samouszczelniający zbiornik paliwa w kadłubie za kabiną oraz płytę pancerną za fotelem pilota.

Prototyp VL „Pyörremyrsky” nr ewidencyjny PM-1 z otwartymi osłonami silnika Daimler-Benz DB 605.
(zdjęcie: Keski-Suomen Ilmailumuseo)

Budowa prototypu, noszącego oznaczenie ewidencyjne PM-1, została wznowiona na początku 1945 roku, a w dniu 21 listopada 1945 roku szef pilotów doświadczalnych zakładów VL Esko Halme dokonał jego oblotu. Maszyna uzyskała podczas prób lepszą zwrotność i wiekszą prędkość wznoszenia niż najlepszy będący wówczas na wyposażeniu Ilmavoimat niemiecki myśliwiec Messerschmitt Bf 109G-6. Lepsze niż w Bf 109G-2 i G-6 były także charakterystyki sterowania we wszystkich fazach lotu oraz podczas kołowania i startu, ale mimo to samolot nie został wprowadzony do produkcji seryjnej. Wszelkie dalsze prace nad „Pyörremyrsky” zostały przerwane w maju 1947 roku decyzją alianckiej komisji kontrolnej, prawdopodobnie na skutek nacisku Rosjan. Swój ostatni lot maszyna wykonała w dniu 22 maja 1947 roku (do tego czasu prototyp spędził w powietrzu około 27 godzin), ale ze stanu Ilmavoimat została spisana dopiero w dniu 1 kwietnia 1953 roku.

Prototyp VL „Pyörremyrsky” nr ewidencyjny PM-1. Samolot przodem kadłuba i uzbrojeniem przypominał nieco niemieckiego Messerschmitta Bf 109G, ale różnił się od niego w sposób widoczny całkowicie chowanym podwoziem o szerszym rozstawie kół głównych, obszerniejszą i znacznie wygodniejszą kabiną pilota oraz konstrukcją płatowca.
(zdjęcie: Keski-Suomen Ilmailumuseo )

VL „Pyörremyrsky” był bez wątpienia najlepszym samolotem myśliwskim skonstruowanym podczas wojny w Finlandii. Jego jedyny prototyp, pieczołowicie odrestaurowany na początku lat 70-tych przez grupkę entuzjastów lotnictwa, znajduje się obecnie w ekspozycji muzeum fińskiego lotnictwa Keski-Suomen Ilmailumuseo w miejscowości Tikkakoski w środkowej Finlandii.

Dane taktyczno-techniczne:

Konstrukcja: jednosilnikowy jednomiejscowy dolnopłat wolnonośny z zakrytą kabiną i chowanym trójkołowym podwoziem z kółkiem ogonowym. Konstrukcja mieszana metalowo-drewniana z pokryciem sklejkowym, płóciennym i częściowo duralowym. Usterzenie klasyczne, wolnonośne. Zapas paliwa normalny 425 litrów, maksymalny (z dwoma dodatkowymi zbiornikami pod skrzydłami) 725 litrów.

Wymiary

rozpiętość 10,40 m (wg innych źródeł 10,38 m)

długość 9,25 m (wg innych źródeł 9,13 m)

wysokość 3,89 m

powierzchnia nośna 19,00 m2

Masy

masa własna 2619 kg

masa startowa 3310 kg

masa startowa maksymalna 3701 kg

Osiągi

prędkość maksymalna 620 km/h na wysokości 6400 m (wg niektórych źródeł 645 km/h lub nawet – wg [1] – 650 km/h)

prędkość maksymalna 522 km/h na wysokości 0 m

prędkość wznoszenia 16,5 m/s na wysokości 0 m

czas wznoszenia na wysokość 5000 m – 4 minuty 30 sekund

czas wznoszenia na wysokość 6096 m – 4 minuty 48 sekund (wg [1])

pułap 11250 m (wg [1] 11430 m)

długotrwałość lotu normalna 1 godzina 30 minut

długotrwałość lotu maksymalna (z dodatkowymi zbiornikami paliwa) 2 godziny 25 minut

Napęd: jeden 12-cylindrowy silnik rzędowy w układzie odwróconego V, chłodzony cieczą, typu Daimler-Benz DB 605AC o maksymalnej mocy startowej 1085 kW (1475 KM), napędzający 3-łopatowe metalowe śmigło przestawialne typu VDM o średnicy 3,00 m

Uzbrojenie: dwa stałe karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm typu LKK/42 w przodzie kadłuba nad silnikiem i jedno stałe działko kalibru 20 mm typu Mauser MG 151/20 w osi śmigła oraz zewnętrzne zaczepy bombowe pod skrzydłami dla dwóch bomb o masie po 200 kg każda

Załoga: 1 osoba

Wytwórnia: Valtion Lentokonetehdas, Tampere, Finlandia

Produkcja: 1 prototyp

Użytkownicy: Finlandia


Wykaz literatury:

1. W. Green „War Planes of the Second World War”, MacDonald, London, 1960-68

2. Skrzydła w Miniaturze nr 17

3. R. Michulec „Messerschmitt Me 109”, cz. 3, AJ-Press, Gdańsk, 2000

4. Militaria i Fakty nr 1/03

Podobne wpisy