VL „Pyörremyrsky” – FINLANDIA
Autor Leszek Wieliczko (dawna strona Samoloty 1,5)
Pod koniec 1942 roku piloci fińscy zaczęli meldować o pojawieniu się na froncie nowych i bardzo groźnych sowieckich myśliwców Ławoczkin Ła-5, przewyższających swoimi osiągami wszystkie samoloty używane wówczas przez Ilmavoimat. Zaniepokojone tym faktem władze Finlandii i dowództwo fińskiego lotnictwa wojskowego (Ilmavoimat Esikunta) podjęły natychmiastowe działania zmierzające do poprawienia kiepskiej sytuacji sprzętowej własnych sił myśliwskich. Rozpoczęto negocjacje z Niemcami na temat dostarczenia do Finlandii nowoczesnych samolotów myśliwskich Messerschmitt Bf 109G, a jednocześnie podjęto decyzję opracowania własnego samolotu myśliwskiego o wysokich osiągach i nowoczesnej konstrukcji, zdolnego do przeciwstawienia się wzrastającej potędze sowieckiego lotnictwa.
Zlecenie na opracowanie projektu nowego samolotu myśliwskiego dla fińskiego lotnictwa wojskowego i budowę dwóch prototypów do prób państwowe zakłady lotnicze Valtion Lentokonetehdas (VL) w Tampere otrzymały w dniu 26 listopada 1942 roku. Wstępne prace projektowe rozpoczęły się na wiosnę 1943 roku, a głównym autorem projektu został inżynier Torsti R. Verkkola, od początku 1943 roku pełniący funkcję szefa zespołu konstrukcyjnego zakładów VL. W tym czasie na wyposażenie dywizjonów myśliwskich Ilmavoimat zaczęły wchodzić niemieckie samoloty Bf 109G-2, ale większe nadzieje wiązano z rozwojem rodzimej konstrukcji.
Prace przy budowie prototypu samolotu nazwanego „Pyörremyrsky” (= Trąba Powietrzna) przebiegały jednak bardzo wolno i zostały na pewien czas całkowicie wstrzymane po podpisaniu przez Finlandię rozejmu ze Związkiem Sowieckim 4 września 1944 roku. Nowy myśliwiec opracowano na bazie doświadczeń uzyskanych przy budowie dość udanego, ale mającego złą opinię myśliwca „Myrsky”. Był to dolnopłat wolnonośny o eleganckiej sylwetce i mieszanej konstrukcji, napędzany niemieckim silnikiem rzędowym typu Daimler-Benz DB 605AC. Skrzydła miały konstrukcję drewnianą, podobnie jak tylna część kadłuba. Przednią część kadłuba wykonano natomiast jako kratownicę z rur stalowych z pokryciem duralowym. Lotki i stery miały konstrukcję metalową z płóciennym pokryciem. Podwozie z kołami głównymi o rozstawie blisko 3 metrów zapewniało myśliwcowi dużą stabilność podczas kołowania, rozbiegu i dobiegu po wylądowaniu. Samolot wyposażono w samouszczelniający zbiornik paliwa w kadłubie za kabiną oraz płytę pancerną za fotelem pilota.

(zdjęcie: Keski-Suomen Ilmailumuseo)
Budowa prototypu, noszącego oznaczenie ewidencyjne PM-1, została wznowiona na początku 1945 roku, a w dniu 21 listopada 1945 roku szef pilotów doświadczalnych zakładów VL Esko Halme dokonał jego oblotu. Maszyna uzyskała podczas prób lepszą zwrotność i wiekszą prędkość wznoszenia niż najlepszy będący wówczas na wyposażeniu Ilmavoimat niemiecki myśliwiec Messerschmitt Bf 109G-6. Lepsze niż w Bf 109G-2 i G-6 były także charakterystyki sterowania we wszystkich fazach lotu oraz podczas kołowania i startu, ale mimo to samolot nie został wprowadzony do produkcji seryjnej. Wszelkie dalsze prace nad „Pyörremyrsky” zostały przerwane w maju 1947 roku decyzją alianckiej komisji kontrolnej, prawdopodobnie na skutek nacisku Rosjan. Swój ostatni lot maszyna wykonała w dniu 22 maja 1947 roku (do tego czasu prototyp spędził w powietrzu około 27 godzin), ale ze stanu Ilmavoimat została spisana dopiero w dniu 1 kwietnia 1953 roku.

(zdjęcie: Keski-Suomen Ilmailumuseo )

Dane taktyczno-techniczne:
Konstrukcja: jednosilnikowy jednomiejscowy dolnopłat wolnonośny z zakrytą kabiną i chowanym trójkołowym podwoziem z kółkiem ogonowym. Konstrukcja mieszana metalowo-drewniana z pokryciem sklejkowym, płóciennym i częściowo duralowym. Usterzenie klasyczne, wolnonośne. Zapas paliwa normalny 425 litrów, maksymalny (z dwoma dodatkowymi zbiornikami pod skrzydłami) 725 litrów.
Wymiary
rozpiętość 10,40 m (wg innych źródeł 10,38 m)
długość 9,25 m (wg innych źródeł 9,13 m)
wysokość 3,89 m
powierzchnia nośna 19,00 m2
Masy
masa własna 2619 kg
masa startowa 3310 kg
masa startowa maksymalna 3701 kg
Osiągi
prędkość maksymalna 620 km/h na wysokości 6400 m (wg niektórych źródeł 645 km/h lub nawet – wg [1] – 650 km/h)
prędkość maksymalna 522 km/h na wysokości 0 m
prędkość wznoszenia 16,5 m/s na wysokości 0 m
czas wznoszenia na wysokość 5000 m – 4 minuty 30 sekund
czas wznoszenia na wysokość 6096 m – 4 minuty 48 sekund (wg [1])
pułap 11250 m (wg [1] 11430 m)
długotrwałość lotu normalna 1 godzina 30 minut
długotrwałość lotu maksymalna (z dodatkowymi zbiornikami paliwa) 2 godziny 25 minut
Napęd: jeden 12-cylindrowy silnik rzędowy w układzie odwróconego V, chłodzony cieczą, typu Daimler-Benz DB 605AC o maksymalnej mocy startowej 1085 kW (1475 KM), napędzający 3-łopatowe metalowe śmigło przestawialne typu VDM o średnicy 3,00 m
Uzbrojenie: dwa stałe karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm typu LKK/42 w przodzie kadłuba nad silnikiem i jedno stałe działko kalibru 20 mm typu Mauser MG 151/20 w osi śmigła oraz zewnętrzne zaczepy bombowe pod skrzydłami dla dwóch bomb o masie po 200 kg każda
Załoga: 1 osoba
Wytwórnia: Valtion Lentokonetehdas, Tampere, Finlandia
Produkcja: 1 prototyp
Użytkownicy: Finlandia
Wykaz literatury:
1. W. Green „War Planes of the Second World War”, MacDonald, London, 1960-68
2. Skrzydła w Miniaturze nr 17
3. R. Michulec „Messerschmitt Me 109”, cz. 3, AJ-Press, Gdańsk, 2000
4. Militaria i Fakty nr 1/03