Vultee XP-68 “Tornado”
Pierwsze prace studialne nad projektem ciężkiego samolotu myśliwskiego w niekonwencjonalnym układzie dwukadłubowym z centralną gondolą kadłubową rozpoczęły się w firmie Vultee w 1939 roku. Opracowany wówczas projekt, noszący oznaczenie fabryczne Model 78, nie został zatwierdzony do realizacji, ale US Army Air Corps zainteresowały się ogólną koncepcją samolotu i wkrótce potem Vultee opracował nowy, poprawiony projekt Model 84. Był on znacznie większy od Modelu 78, ale początkowo do jego napędu przewidywano taki sam silnik – chłodzony cieczą, 24-cylindrowy rzędowy w układzie X typu Pratt & Whitney X-1800 o spodziewanej mocy około 1380 kW (1850 hp, 1876 KM).
Po dalszych zmianach w projekcie i zastąpieniu silnika X-1800 (który ostatecznie nigdy nie został zbudowany) nowym typu Lycoming XH-2470-1 o mocy 1715 kW (2300 hp, 2332 KM) Model 84 zostal zamówiony przez US Army Air Force, gdzie otrzymał oznaczenie XP-54. Zbudowano dwa prototypy XP-54, z których pierwszy oblatano w styczniu 1943 roku. Tymczasem już w 1941 roku Vultee zainteresował się projektem nowego silnika Wright XR-2160 “Tornado” o spodziewanej mocy normalnej około 1752 kW (2350 hp, 2383 KM) i maksymalnej mocy bojowej około 1864 kW (2500 hp, 2535 KM), planując wykorzystanie go w przyszłości w Modelu 84. Wright R-2160 “Tornado” (znany też pod oznaczeniem fabrycznym T-42) był wielkim, chłodzonym cieczą, 42-cylindrowym silnikiem gwiazdowym w układzie sześciokrotnej gwiazdy (6 gwiazd po 7 cylindrów w każdej – zobacz przypis 1 na końcu). Miał on być umieszczony na końcu gondoli kadłubowej i napędzać śmigło pchające. Silnik ten charakteryzował się bardzo małą średnicą (około 94 cm), dzięki czemu umożliwiał konstruktorom zaprojektowanie kadłuba lub gondoli o niewielkim przekroju poprzecznym, a tym samym niewielkim oporze aerodynamicznym. Jego główną wadą był jednak sposób chłodzenia – cieczą, a nie powietrzem – wymagający dość skomplikowanego układu chłodnic.
Początkowo planowano, że silnik “Tornado” zamontowany zostanie na drugim zamówionym prototypie XP-54, któy miał być gotowy około lipca 1942 roku. W tym celu konstruktorzy firmy Vultee przekonstruowali łoże silnika oraz układ chłodzenia i inne instalacje samolotu tak, aby możliwe było umieszczenie w tym samym płatowcu obu typów silników – XH-2470 i XR-2160. W lipcu 1941 roku USAAF wykazały wstępne zainteresowanie poprawionym projektem Model 84 i przydzieliły mu nawet oficjalne oznaczenie wojskowe XP-68. Prawdopodobnie ze względu na silnik samolot nazywany był też nieoficjalnie “Tornado”. Był to jeden z kilku ciężkich samolotów myśliwskich nowej generacji zamówionych przez USAAF w tym samym okresie. Oprócz firmy Vultee zlecenia na opracowanie projektów i budowę prototypów swoich myśliwców otrzymały również zakłady Grumman (dwusilnikowy myśliwiec XP-65), McDonnell (również dwusilnikowy XP-67), Republic (jednosilnikowy XP-69) oraz Curtiss (dwusilnikowy XP-71).
W dniu 11 września 1941 roku firma Vultee poinformowała USAAF, że w obecnej konfiguracji zamontowanie silnika “Tornado” na płatowcu XP-68 nie jest możliwe. Proponowane wraz z tym silnikiem śmigło miało bowiem zbyt dużą średnicę i nie mieściło się pomiędzy belkami kadłubowymi samolotu. Najprostszym rozwiązaniem, nie wymagającym przebudowy całego płatowca, mogło być zastosowanie dwóch śmigieł przeciwbieżnych o mniejszej średnicy. W związku z tym do czasu opracowania przez firmę Wright takiego zespołu napędowego dalsze prace nad XP-68 zawieszono, a w dniu 22 listopada 1941 roku USAAF ostatecznie anulowały cały program, skupiając się na budowie prototypów XP-54.
Dane taktyczno-techniczne (projektowane):
Konstrukcja: jednosilnikowy jednomiejscowy dolnopłat wolnonośny w układzie dwukadłubowym z centralną gondolą kadłubową, zakrytą kabiną i trójkołowym chowanym podwoziem z kołem przednim. Statecznik poziomy pomiędzy belkami kadłubowymi. Podwójne usterzenie pionowe. Konstrukcja całkowicie metalowa.
Wymiary
rozpiętość 16,41 m
długość 16,68 m
wysokość 4,43 m
powierzchnia nośna 42,32 m2
Masy
brak danych
Obciążenia
brak danych
Osiągi
brak danych
Napęd: jeden 42-cylindrowy silnik gwiazdowy w układzie sześciokrotnej gwiazdy (6 gwiazd po 7 cylindrów), chłodzony cieczą, typu Wright XR-2160 “Tornado”, z turbosprężarką, o mocy normalnej 1752 kW (2350 hp, 2383 KM) przy 4200 obr./min i mocy maksymalnej 1864 kW (2500 hp, 2535 KM) na wysokości 10668 m przy 4600 obr./min, napędzający dwa przeciwbieżne śmigła pchające
Uzbrojenie: brak danych
Załoga: 1 osoba
Wytwórnia: Vultee Aircraft, Inc., Downey, Kalifornia, USA
Produkcja: tylko projekt
Przypisy:
(1) ponieważ cylindry w poszczególnych gwiazdach nie były przesunięte względem siebie (jak w klasycznych silnikach gwiazdowych chłodzonych powietrzem), lecz umieszczone w jednej płaszczyźnie (w jednym rzędzie), więc silnik R-2160 można też określić jako rzędowy – z siedmioma rzędami po 6 cylindrów w każdym, rozmieszczonymi promieniowo wokół skrzyni korbowej. Jednak w amerykańskich publikacjach silnik ten określany jest jako “radial” – gwiazdowy.
