Kugisho D3Y “Myojo” Kugisho D5Y “Myojo” KAI

Autor Leszek Wieliczko

Jednosilnikowy samolot bombowy treningowy (D3Y).
Jednosilnikowy samolot szturmowy specjalny (D5Y).

W 1943 roku Japonia zaczęła coraz bardziej dotkliwie odczuwać brak metali do wyrobu lekkich stopów, co w połączeniu z brakiem wykwalifikowanej siły roboczej czyniło praktycznie niemożliwym produkowanie dużej ilości nowoczesnych i skomplikowanych technologicznie samolotów zamawianych przez Armię Cesarską i Marynarkę Wojenną. Chcąc temu zaradzić, Kaigun Koku Hombu zaleciło firmom produkującym na zlecenia Taihoku Kaigun, aby używały materiałów niestrategicznych (głównie drewna) do budowy mniej istotnych rodzajów samolotów – np. transportowych i treningowych.

Prace nad projektem Doświadczalnego Nurkującego Bombowca Treningowego Myojo (ang. Navy Experimental Training Dive Bomber Myojo, Myojo = Wenus) – czyli krótko D3Y1-K “Myojo” – rozpoczęto pod koniec 1943 roku w Arsenale Lotniczym Marynarki w Yokosuka pod kodowym oznaczeniem fabrycznym Y-50, a dwa prototypy zostały ukończone odpowiednio w lipcu i sierpniu 1944 roku. Miał to być samolot oparty w dużej mierze na konstrukcji treningowej wersji znanego bombowca pokładowego Aichi Typ 99 Model 12 (D3A2-K, w kodzie alianckim Val), ale ze zmianami mającymi umożliwić produkcję samolotu przez robotników nie mających specjalistycznego przygotowania w produkcji samolotów. Zbyt skomplikowane, eliptyczne obrysy skrzydła i stateczników w D3A zostały zastąpione liniami prostymi, ostro zwężającymi się, które były łatwiejsze do wykonania w zakładanych warunkach. W stosunku do D3A wydłużono również kadłub i zrezygnowano z płetwy ogonowej przed statecznikiem pionowym. Po pierwszych próbach oba prototypy skierowano z powrotem do firmy celem dokonania poprawek, mających na celu głównie zmniejszenie masy, która przekroczyła zakładaną w projekcie wartość.

Po przekazaniu dokumentacji produkcyjnej do zakładów Matsushita Koku Kogyo K.K. wyprodukowano tam do końca wojny tylko 3 egzemplarze seryjne tego modelu, nazwanego Morski Nurkujący Bombowiec Treningowy Typ 99 Myojo Model 22 (ang. Navy Type 99 Dive Bomber Trainer Myojo Model 22) lub krótko D3Y1-K Model 22. Różniły się one od prototypów m.in. skróconym o 0,3 m kadłubem i mniejszą o 133 kg masą własną. W odróżnieniu od prototypów maszyny seryjne zostały także pozbawione uzbrojenia, co znacząco ograniczyło ich możliwości w szkoleniu pilotów bombowców nurkujących. Ponadto masowe wycofywanie do drugiej linii bombowców Aichi D3A2 spowodowało, że pod koniec 1944 roku Marynarka straciła zainteresowanie dalszym rozwojem samolotu D3Y1-K w pierwotnej formie.

Bombowiec treningowy **Kugisho D3Y1-K *“Myojo”* Model 22** – widok z boku.
*(rysunek: Tadeusz Januszewski)*

Na początku 1945 roku w Kugisho rozpoczęto prace projektowe nad zmodyfikowanym wariantem samolotu “Myojo”, oznaczonym D3Y2-K “Myojo” KAI. Miał to być jednomiejscowy specjalny samolot szturmowy, czyli – mówiąc wprost – przeznaczony do ataków samobójczych. Samolot D3Y1-K został wytypowany przez Kaigun Koku Hombu do przebudowy na maszynę samobójczą głównie ze względu na prostą technologię produkcji i użycie niestrategicznych materiałów do jego budowy. Miał być napędzany mocniejszym silnikiem typu Mitsubishi “Kinsei” 62 i uzbrojony w dwa działka kalibru 20 mm Typ 99 i jedną bombę o masie do 800 kg. Za punkt wyjścia przyjęto konstrukcję prototypów D3Y1-K, przy czym dla zmniejszenia masy i zwiększenia osiągów samolot miał mieć odrzucane po starcie podwozie, które uznano za zbędne w obliczu misji kończących się całkowitym zniszczeniem maszyny. Samoloty seryjne miały otrzymać oznaczenie Specjalny Bombowiec Szturmowy Myojo Kai (ang. Special Attacker Myojo Kai) lub inaczej D5Y1 “Myojo” KAI. Jednak żaden egzemplarz tego wariantu nie został ukończony przed końcem wojny i planowanej na około 30 egzemplarzy miesięcznie produkcji seryjnej samolotu już nie podjęto.

Dane taktyczno-techniczne samolotów Kugisho D3Y/D5Y:

Konstrukcja: jednosilnikowy dwumiejscowy (D3Y2-K i D5Y1 – jednomiejscowy) dolnopłat wolnonośny z zakrytą kabiną i stałym trójkołowym podwoziem z kółkiem ogonowym (w D3Y2-K i D5Y1 podwozie miało być odrzucane po starcie). Usterzenie klasyczne, wolnonośne. Konstrukcja całkowicie drewniana. Zapas paliwa – litrów (1000 litrów).

	D3Y1-K “Myojo”	D3Y1-K “Myojo” Model 22	D3Y2-K “Myojo” KAI (D5Y1)
UWAGI	prototyp	seryjny	projekt
WYMIARY
rozpiętość [m]	14,00	13,92⁽¹⁾	14,00
długość [m]	11,52	11,22	11,52
wysokość [m]	4,19	4,20	4,19
powierzchnia nośna [m²]	32,80	32,80	32,80
MASY
masa własna [kg]	3333	3133-3200	3050
masa startowa [kg]	4200	4200	4630
masa użyteczna maksymalna [kg]	967	1000	1580
OBCIĄŻENIA
obciążenie powierzchni nośnej [kg/m²]	128,05	128,05	141,16
obciążenie mocy [kg/kW (kg/KM)]	4,33	4,33	3,98
OSIĄGI
prędkość maksymalna [km/h] na wysokości [m]	448 6200	450⁽²⁾ 6200	470 5000
prędkość przelotowa [km/h] na wysokości 3000 m	296	296	296
prędkość lądowania [km/h]	130	–	130
czas wznoszenia [min, sek] na wysokość 6000 m	13′ 22”	13′ 23”	11′ 45”
pułap [m]	9250	9000	9250
zasięg [km]	1300	1550⁽³⁾	1472
zasięg maksymalny [km]	2180	1780	1580
Przypisy do tabeli: (1) – wg innych źródeł 14,00 m (2) – wg [3] 426 km/h (3) – wg [3] 1302 km

Napęd: D3Y1-K – jeden 14-cylindrowy silnik gwiazdowy w układzie podwójnej gwiazdy, chłodzony powietrzem, typu Mitsubishi MK8E “Kinsei” 54 (inaczej Ha-33-54) o mocy startowej 969 kW (1300 hp, 1318 KM), mocy 895 kW (1200 hp, 1217 KM) na wysokości 3000 m i mocy 820 kW (1100 hp, 1115 KM) na wysokości 6200 m, napędzający 3-łopatowe metalowe śmigło przestawialne o średnicy 3,2 m

D3Y2-K (D5Y1) – jeden 14-cylindrowy silnik gwiazdowy w układzie podwójnej gwiazdy, chłodzony powietrzem, typu Mitsubishi MK8F “Kinsei” 62 (inaczej Ha-33-62) o mocy startowej 1163 kW (1560 hp, 1582 KM), mocy 999 kW (1340 hp, 1359 KM) na wysokości 2100 m i 887 kW (1190 hp, 1207 KM) na wysokości 5800 m, napędzający 3-łopatowe metalowe śmigło przestawialne o średnicy 3,2 m

Uzbrojenie: D3Y1-K (prototypy) – dwa stałe karabiny maszynowe kalibru 7,7 mm Typ 97 w przodzie kadłuba nad silnikiem, jeden ruchomy karabin maszynowy kalibru 7,7 mm Typ 92 na stanowisku strzeleckim w tylnej kabinie oraz maksymalnie do 270 kg bomb na zewnętrznych zaczepach pod kadłubem

D3Y1-K Model 22 (seryjne) – brak

D3Y2-K (D5Y1) – dwa stałe działka kalibru 20 mm Typ 99 Model 1 w przodzie kadłuba nad silnikiem oraz jedna bomba o masie maksymalnej do 800 kg na zewnętrznym zaczepie pod kadłubem

Załoga: D3Y1-K – 2 osoby

D3Y2-K/D5Y1 – 1 osoba

Wytwórnia: Dai-Ichi Kaigun Koku Gijutsu-Sho (Kugisho), Yokosuka, Japonia (prototypy D3Y1-K oraz projekt D3Y2-K/D5Y1) oraz Matsushita Koku Kogyo Kabushiki Kaisha (seryjne D3Y1-K)

Produkcja: 2 prototypy D3Y1-K + 3 egzemplarze seryjne D3Y1-K + 1 prototyp D3Y2-K (D5Y1) we wstępnej fazie budowy (wg [2] tylko projekt)

Użytkownicy: Japonia (IJNAF)

Wykaz literatury:

1. R. J. Francillon “Japanese Aircraft of the Pacific War”, Naval Institute Press, Annapolis, Maryland, USA, 1995

2. T. Januszewski, K. Zalewski “Japońskie samoloty Marynarki 1912-1945”, tom 1, Lampart, Warszawa, 2000

3. Sh. Nohara “The Xplanes of Imperial Japanese Army & Navy 1924-45”, Green Arrow, Japonia, 2000

4. S. Fleischer, Z. Szeremeta “Aichi D3A Val, Nakajima B5N Kate”, Wydawnictwo Militaria, Warszawa, 2001